Stormramp in den Gelderschen Achterhoek en in Twente.

Nog geen twee jaar, nadat geheel Nederland opgeschrikt werd door een vreeselijken cycloon, die 10 Augustus 1925 Borculo bijna van den grond wegvaagde, heeft gistermiddag ten tweeden male een dergelijke natuurramp ons land geteisterd. En ook thans is voornamelijk de Geldersche Achterhoek het tooneel yan de verwoesting geweest. Over het kleine, mooie dorpje Beltrum tusschen Borculo en Groenlo gelegen is gistermiddag omstreeks vier uur een cycloon getrokken, die volgens ooggetuigen in verschrikking den cycloon van Borculo evenaarde.
Gelukkig echter woedde hij hier over een betrekkelijk klein terrein, waarop de huizen niet aaneengesloten langs de smalle straatjes staan, maar waar groote, welvarende boerenhofsteden en kleine pachthoeven aan mac-adam- en zandwegen liggen, en waar zich flinke weilanden en groot uitgestrektheden bouwgrond bevinden, terwijl op een plek, waar de wegen van Borculo, Ruurlo, Groenlo en Eibergen samenkomen, zooiets als een brink is, waar rondom de meer officieele gebouwen van het gehucht staan, zooals een nog maar pas gebouwde school, een monumentale R.K. kerk, een klein, pas voltooid nonnen-klooster, een vereenigingsgebouw en een flink café.

Beltrum, dat bij de gemeente Eibergen behoort, heeft ruim 1000 inwoners, die bijna allen van den, landbouw en veeteelt leven. Het is te midden val heerlijk natuurschoon gelegen; de A. N. W. B. heeft van Ruurlo naar Beltrum een zijner wandelwegen — aldus deelt het „Vad.” mede terwijl de z.g. „binnenweg” naar Borculo tot een der meest pittoreske oude landwegen van den Gelderschen Achterhoek behoort. Volgens de berichten, die we tot dusver ontvangen hebben, zijn verscheidene boerderijen in Voor-Beltum (Avest) en Achter-Beltum (Lintvelde), door den storm plat tegen den grond gedrukt. Er zijn een aantal — hoeveel is nog niet bekend — doden te betreuren, terwijl vele inwoners van het dorpje gewond werden. Dadelijk werd een hulpdienst georganiseerd en om Roode Kruis-hulp verzocht. Zeer velen der gewonden zijn reeds ondergebracht in het St. Vincentius-Gasthuis te Groenlo, welk R.K. gasthuis o.a. een modern geoutilleerde ziekenhuisinrichting enz. bevat.

Uit Borculo meldt men:
De cycloon is juist tusschen Borculo en Groenlo doorgetrokken. In de buurt Avest (Voor-Beltrum) zijn een viertal boerderijen bijna met den grond gelijk gemaakt, terwijl daar ook eenige slacht offers te betreuren zijn. De Roode-Kruisafdeeling van Zutphen was spoedig ter plaatse aanwezig, terwijl ook militairen in den loop van den avond arriveerden. Ook de buurtschappen Lindvelde, Beltrum, Eefsele bij Groenlo zijn geteisterd.

Van andere zijde wordt gemeld: In de nabijheid van Groenlo vonden wij een verschrikkelijk geteisterde streek, n.1. de buurtschap Beltrum. Aldaar zijn naar schatting 50 boerderijen met den grond gelijk gemaakt. Drie menschen zijn gedood, n.1. de jeugdige Spijker en J. Papen, een gehuwde man, en zekere Peppelenbosch, eveneens gehuwd. Bij deze laatste trof het, ongeluk het gezin bijzonder zwaar, er waren vier kinderen en twee gebrekkige zusters in huis, van wie één ernstig is gewond. In totaal zijn te Beltrum vijftien personen ernstig gekwetst, die allen in het ziekenhuis te Groenlo zijn opgenomen.
Ook het gehucht Lievelde is geteisterd. Daar moeten twaalf gewonden zijn. In de buurtschap Eefsele zijn acht gewonden. Directe hulp voor de gewonden schijnt hier niet noodig. De gekwetsten werden zooeven nog per as vervoerd.

Ook Neede getroffen.
Ook in den omtrek van Neede schijnt de cycloon danig te hebben huisgehouden, alhoewel hij daar blijkbaar over een smalle strook is gegaan en volgens de tot dusver ontvangen berichten alleen de wegen beschadigd zijn.

Bij het departement van Oorlog is n.l. een telegram ingekomen van den burgemeester van Neede, meldende, dat 30 man genietroepen dringend noodig geacht worden voor de vrijmaking van de wegen. Van het departement is daar op onmiddellijk telefonisch order gegeven aan het regiment genietroepen te Utrecht om 30 man naar Neede te zenden en zich voor nadere hulp gereed te houden.
Het departement van Oorlog heeft tevergeefs getracht telefonisch of telegrafisch gemeenschap te krijgen met Neede.
Uit Neede wordt nog gemeld dat de cycloon tegen 4 uur het dorp naderde over een breedte van ongeveer 500 meters. Een 20-tal huizen is geheel verwoest.. Ook de groots textielfabriek van de fa.. Ter Weeme werd geheel vernield en daar vielen vele gewonden.
Op het station, waar een machine-loods verwoest werd, vluchtten de arbeiders onder de treinen, maar de wagens gingen aan het rollen en waarschijnlijk is zoodoende een 12-jarig meisje van de fam. Z. onder den trein geraakt en gedood.
Verder zijn er 15 zwaar- en 200 licht-gewonden, die allen door spoedig verschenen medische hulp binnen een uur verbonden waren.
De zwaargewonden zijn naar Enschede vervoerd.
Uit Deventer kwam de commissaris van politie, de heer Van Tricht, spoedig ter plaatse, terwijl ook dr. Offerhaus aan het hoofd van de Roode-Kruisbrigade arriveerde.
Aan den burgemeester van Deventer werd verzocht om nachtlegers en loodsen.

Vele gewonden uit Neede zijn naar de ziekenhuizen in Enschede en Lochem vervoerd.

Men meldt later uit Neede:
Op het gemeentehuis te Neede lichtten ir. burgemeester Haitsma Mulier en dr. Planten ons in omtrent de vreeselijke gebeurtenis die Neede heeft getroffen. Er zijn niet, zooals men aanvankelijk meende, drie, maar één doode, vijftien zwaar en tweehonderd lichtgewonden. De zaak heeft zich als volgt toegedragen:
Tegen vier uur zag men een cycloon naderen. Het was een zwarte zuil, die plotseling naar beneden kwam over een deel van de gemeente Neede op den weg naar Eibergen en Haaksbergen en daar alles wat aanwezig was omverwierp. Het was erger nog dan te Borculo, hoewel over een geringer oppervlak. Te Neede zijn een twintig huizen, die licht waren gebouwd, totaal verwoest, maar het ergste was, dat de groote textielfabriek van Ter Weeme, waar pl.m. 400 arbeiders werkten, eveneens werd vernield. Daar vielen veel gewonden.

Het 12-jarig meisje-dat onder een trein kwam en werd gedood, was Zandewijk geheeten. Van hetzelfde gezin zijn andere leden onder de gewonden. Er was snel medische en particuliere hulp, waardoor dr. Planten in ruim 1 uur alle gewonden kon helpen. De zwaar gewonden werden naar Enschede vervoerd. De lichtgewonden zijn naar verschillende ziekenhuizen overgebracht.
De aanblik in den omtrek van Neede is als destijds in Borculo. Zwermen auto’s met nieuwsgierigen komen aan. In Neede wordt reeds een straatcollecte gehouden.

Uit Deventer wordt gemeld dat de commandant der marechaussee te Neede dringend medische hulp uit den geheelen omtrek vroeg wegens de stormramp.
Wij vernemen nader, dat tijdens den cycloon, toen de fabriek van ter Weeme gedeeltelijk instortte, de arbeiders daar nog in aanwezig waren en velen onder de puinhoopen bedolven werden. Volgens de eerste berichten zouden er drie dooden zijn.

In Neede was liet ongeluk enstiger dan aanvankelijk werd vermoed. De geheele buurtschap Ruwenhof is met den grond gelijk gemaakt. De cycloon deed hier niet als In 1925 te Borculo. Daar waren de huizen dikwijls maar gedeeltelijk vernield, hier wenden de woningen tot op de fundamenten weggevaagd, zoo bijv. de woning van de weduwe Sloot, die wij met haar dochter aantroffen bij belt geheel vernielde huis, Gelukkig werkte zij juist in de fabriek van Ter Weeme, toen de ramp plaats greep. De fabrieksschoorsteen viel daar gelukkig niet op de gehouwen zelf, maar op het ketelhuis. Van een der ketels werd de stoomleiding vernield, zoodat de stoom kon ontsnappen De andere ketel loon nog tijdig wonden afgeblazen. Overal is de weg langs de buurtschap Ruwenhof vrijwel geheel versperd door gevallen boomen. Ook te Lichtenvoorde is schade aangericht.
Lichtenvoorde vraagt hulp. Nader vernemen wij, dat de burgemeester van Lichtenvoorde aan het departement van Binnenlandsezaken en Landbouw een telegram heeft gezonden, het welk is door gezonden naar het departement van Oorlog. In dit telegram wordt medegedeeld, dat In Lichtenvoorde 100 huizen zijn verwoest. De burgemeester vraagt om militaire hulp. Het departement van Oorlog heeft een detachement genietroepen naar Lichtenvoorde gezonden.

Verwoestingen te Eibergen.
Men meldt ons: Bij het Roode Kruis te ‘s Gravenhage is gisteravond een telegram uit Eibergen binnengekomen, meldende, dat aldaar een cycloon heeft gewoed en dat materieele hulp zeker noodig zal zijn.
Men meldt uit Eibergen: Op den weg van Groenlo naar Borculo is de auto van dr. Ankema opgenomen en werd de inzittende dame in een sloot geslingerd.
Het dorp Eibergen zelfs is niet gehavend, wel zijn buurten.
Tusschen Eibergen en Neede zagen wij boerderijen als puinhoopen. De weg Eibergen-Neede is door boomen versperd. Over Haarlo is de weg vrij.

In de buurt van Deventer.
Gistermiddag half vijf tijdens en, kort onweder is Harfsen geteisterd. Door een tornado, die zich van uid. tot Moord bewoog. Verschillende boeren hoeven zijn geheel of gedeeltelijk ingestort.

Bij den landbouwer ten Have op het Balder kreeg een zoon een beenbreuk en een andere een hoofdwonde. De echtgenoote Van den landbouwer de Greef is ook aan het hoofd gewond. Denneboomen van grootte dikte werden afgeknapt en verscheidene wegen zijn onbegaanbaar.

Ook de gemeente Bathmen in het buurtschap Zuidloo is door den cycloon geteisterd. De woning en schuur van de wed G. W. Schutten zijn totaal vernield en die van B. J. v. Schoten in dezelfde buurtschap werden zwaar geteisterd. Het landschap vertoont geheel hetzelfde beeld als Borculo. Boomen zijn afgeknapt en versperren op tal van plaatsen de zandwegen. In Bathmen zijn, boor zover bekend geen persoonlijke ongelukken gebeurd. Bij de wed. Schutten is nagenoeg alle vee gered. Verschillende boerderijen te Harfsen stortten in. Er zijn, voor zoover bekend Is, drie ewonden. Te Bathmen deden zich geen persoonlijke ongelukken voor. Overal versperren zware boomen, als rietjes afgeknapt, de wegen.

Ook in Twente heeft de cycloon gewoed.
Almelo en omliggende gemeenten zijn gistermiddag getroffen door een dergelijke ramp als Borculo voor een paar. jaar verwoestte. Gelukkig is de omvang van de ramp niet zoo groot als toen daar, omdat geen bebouwde kom is getroffen. Overigens schijnt de kracht van den cycloon even groot te zijn geweest. Tal van boomen zijn van hun takken beroofd of ontworteld. Van verschillende boerenwoningen zijn de daken afgewaaid of geheel vernield. Voor zoover tot nog toe bekend is, hebben er geen persoonlijke ongelukken plaats gehad. De cycloon nam zijn weg over Bornerbroek, Nijrees, Bavinkel, Albergen en Geesteren, Ook daar zijn verschillende boerderijen ingewaaid. Do storm ging gepaard met hevigen hagelslag en onweersbuien. De lucht was zwart en het werd zóó donker, dat men in de huizen weinig meer kon zien.
In Bornebroek bij Almelo zijn twintig huizen verwoest. Ook daar zijn gewonden,

Ook bij Lobith en Millingen woedde de storm.
Kapitein Mustert, commandant van de compagnie torpedisten, dat bezig is een wrak op te ruimen in den Rijn tusschen Lobith en Millingen, meldt het volgende:
‘s Middags om drie uur moesten wij plotseling onze werkzaamheden staken. Fel flitsten de bliksemstralen door de lucht en hagelsteenen zoo groot als knikkers, vielen neer. De wind stak hevig op en de lucht verduisterde. Onze duiker is gelukkig juist uit den zwaren stroom opgehaald. De lading is ge.plaatst, doch wij kunnen niet verder; het wordt te gevaarlijk. De kracht van den wind neemt toe. De manschappen krijgen order laag in de vaartuigen te gaan zitten. Daar zien wij plotseling enkele honderden M. benedenstrooms van ons een zwerm voorwerpen door de lucht vliegen. Het zijn de luiken van een afvarende Rijnaak. Nabij den steiger van Millingen kan een lange opvarende sleep van negen schepen zich niet meer klaar houden en waait dwars door de rivier. Een der schippers wijst naar boven en zegt: „Een windhoos, kapitein”, „Kijk die wolken dwarrelen en kringelen”. Wij kijken angstig toe en beseffen het gevaar.

De steenfabriek nabij Millingen verdwijnt dan in een rose stofwolk. Wij denken aan brand, want de bliksemstralen schieten loodrecht naar beneden. Van een opvarend zeilschip, dat zijn tuigage niet snel genoeg kan bergen,. slaan de zeilen uit de lijken. In Millingen blijken later van een aantal huizen de daken te zijn afgeslagen. In het bijzonder heeft de openbare school geleden. Dank zij het kranig optreden van het hoofd der school, den heer Boog, kwamen geen persoonlijke ongelukken voor. Op het moment van den storm bevonden zich alle kinderen in de school en wilden er uit. De zware hoornen op de binnenplaats van de school werden ontworteld en vernield. De stukken vlogen naar alle kanten. De hoofdonderwijzer, die het gevaar zag, hield de kinderen met kracht binnen. Toen het dak van zijn pannen was ontdaan en het plafond begon te kraken, wilde hij de kinderen onder de banken bergen. Toen ging de storm liggen en hadden geen verdere ongevallen plaats. Op den loswal te Millingen werd een houten opslagplaats van den heer Garthuizen, waarin een drietal jongens schuilplaats had gezocht tegen het noodweer, in de rivier geworpen. Een der, jongens kon zich bijtijds uit de loords verwijderen. De beide anderen vielen te water. Zij konden zich echter op de brokstukken van de loods redden. De windhoos verplaatste zich in Noord-Oostelijke richting en passeerde de rivier loodrecht.

De storm te Zevenaar.
Men meldt uit Zevenaar: Gistermiddag te ongeveer half vier woedde boven de buurtschappen Ooy en Engelveld, onder de gemeente Zevenaar een orkaan. Een 10-tal boerenwoningen werd geteisterd; de daken van deze huizen “werden afgerukt.’ Enkele muren scheurden en bezweken. Een kersen-boomgaard werd grootendeels vernield.. Verscheidene boomen werden met wortel en, al uit den grond gerukt.

De Prins naar den Achterhoek.
Hedenochtend vertrok Z. K. H. de Prins, vergezeld van den luit.-generaal ‘ jhr. J. H. Röell, ondervoorzitter van het Nederlandsche Roode Kruis, naar de door den cycloon geteisterde streek.

Minister Kam naar de plaats des onheils.
De minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw, mr. Kan, vertrok hedenochtend met den eersten trein naar de plaats des onheils. Beroep op het Nederlandsche volk.
Het hoofdbestuur van het Ned. Roode Kruis zendt den volgenden oproep:
Cycloon. Evenals bij de stormramp in 1925 en den watersnood in 1926 het geval was, doet het Nederlandsche Roode Kruis thans weer een beroep op het Nederlandsche volk, teneinde den nood der slachtoffers te kunnen lenigen.
Het hoofdbestuur van het Nederlandsche Roode Kruis, Prinessegracht 27 te ‘s Gravenhage, neemt gaarne de gelden per postwissel of per giro (nr. 22120) onder. vermelding „Cycloonramp” in ontvangst. Bedenk dat snelle hulp dubbele, hulp is.

De hulpverleening.
De divisiecommissaris van het Nederl. Roode Kruis jhr. Engelen seinde uit Eibergen dat aldaar een cycloon heerschte en materieele hulp zeker noodig zou zijn.
Inmiddels ontving het hoofdbestuur bericht van het afdeelingsbestuur in Lochem, dat de secretaris van het bestuur, dr. Plantenga, met eenige andere medici naar Neede en Eibergen vertrokken tot het verleenen van hulp, Ook de Kringcommissaris van het Ned. Roode Kruis in Deventer,
dr.Offerhaus, was met zijn beide assistenten en vele andere doktoren uit Deventer naar het terrein van de ramp vertrokken. Hulp zal door het Roode Kruis zoo noodig onmiddellijk door zijn transportcolonne en uit zijn kringmagazijnen te Hengelo en Deventer verleend worden. Volgens ingekomen berichten zijn o.a. Neede, Eibergen en Lichtenvoorde getroffen.
Naar Neede en Lichtenvoorde zijn elk 30 man genietroepen vertrokken.
Op het eerste bericht van de ramp is gisteravond een afdeeling genietroepen ter sterkte van ongeveer 35 man van Utrecht naar Neede vertrokken om hulp te verleenen. Hedenmorgen zou een troep van dezelfde sterkte naar Lichtenvoorde gaan.
Ook in het ziekenhuis te Winterswijk zijn gewonden opgenomen, waaronder een stervende.
Uit Enschede wordt gemeld, dat Woens dagavond alle doktoren en zooveel mogelijk verpleegsters zijn opgeroepen om met ziekenauto’s naar Neede te komen om daar hulp te verleenen.

Het slachtoffer te Neede.
Nader blijkt dat het 12-jarige meisje dat te Neede werd gedood, met haar moeder door den wind uit haar woning werd geslingerd en daarbij onder een door den wind in beweging gebrachten spoorwagon kwam en onmiddellijk werd gedood. Een ander kind bleef in ‘t prikkeldraad hangen.

Rakelings langs Deventer.
Uit Deventer wordt gemeld: Nader vernemen wij, dat de commissaris der Koningin in Gelderland te ongeveer 9 uur op het terrein van de ramp te Neede arriveerde. Het blijkt, dat het noodweer als het ware rakelings langs Deventer is gegaan, want om vier uur, terwijl het daar ter stede pikdonker was, was de cycloon boven de Harfsensche Enk, rukte daar verscheidene bomen uit den grond en vernielde eenige boerderijen. Het bosch van de wed. Schoeten woei om, de molen van den heer Hartgerink werd vernield. Ook de boerderij van Ten Have werd geteisterd terwijl de zoon van den boer een been brak. Hij is naar het ziekenhuis te Deventer vervoerd. De boerderijen van Koerselman en de Greef werden vernield. Het huis van Kleine Horstman werd zwaar beschadigd. Omstreeks den-zelfden tijd trok de cycloon over ‘t Bathmensche veen en de buurtschap Zuidloo in de gemeente Bathmen: Hier zijn een vijftal boerderijen vernield. Ook heel wat boomen werden ontwor-teld, maar persoonlijke ongelukken kwamen daar voor zoover bekend, niet voor.

De wegen in de omstreken van Ruurlo zijn op sommige plaatsen nog geheel met gevallen boomen bedekt, maar toch wordt de weg spoedig vrijgemaakt en kan het verkeer weer voortgang hebben. De politiemaatregelen werken uitnemend.
Hulp voor de gewonden is overal ruimschoots aanwezig. Wij spraken dr. Sicherer uit Groenlo, die ons verklaarde, dat vele gewonden er ernstig aan toe zijn, maar uitnemend worden verzorgd. Hij had hulp gekregen van 5 artsen uit Winterswijk.
Onder de zwaar gewonden te Beltrum is de veearts, die in een schuur tusschen balken beklemd raakte. Uit Groenlo zijn 12 zieken naar elders gezonden; er worden nog 16 zwaargewonden in het plaatselijk ziekenhuis verpleegd.
De bevolking neemt het gebeurde vrij kalm op. Er heerscht wel veel drukte, maar de groote ontroering die de ramp te Borculo ten gevolge had is er niet. De autoriteiten nemen rustig hun maat-regelen.
Uit Deventer zijn gisteravond drie wagens met ledikanten, bedden, en twee wagens met woonkeeten naar Neede gezonden.

Uit Groenlo.
Men meldt ons hedenochtend uit Groenlo: De stormramp, die gistermiddag de omgeving van Groenlo geteisterd heeft blijkt inderdaad veel ernstiger te zijn dan die in Augustus 1925 te Borculo.

Slechts eenige minuten woedde de wervelstorm en in dien korten tijd werden 10 tallen en 10 tallen huizen tot een puinhoop gemaakt. In den afgeloopen nacht heeft men den Ruurloschen weg, die gisteren, door de omvergeworpen boomen totaal versperd was, zoo goed mogelijk vrijgemaakt. Bij de hulpverleening in Beltrum en andere buurtschappen in de omgeving moesten deze buurtschappen langs een omweg bereikt worden. Wij hadden hedenmorgen een onderhoud met mevr. Kraakman, de eehtgenoote van den burgemeester van Groenlo. Zij verklaarde zelf den wervelstorm te hebben zien aankomen. Zij zeide o.m.: het is een verschrikkelijke toestand, veel erger dan 2 jaar geleden. Er zijn veel meer dooden en gewonden. Het aantal huizen, dat is ingestort lijkt niet zoo groot, omdat zij verspreid liggen, maar het aantal is zeker grooter. In 1925 waren de menschen versuft van den schrik. Dit is thans niet het geval, maar de aanblik van het vervoer der lijken heeft een diepen indruk gemaakt.

Telefonische verbindingen nog verbroken.
Hedenmorgen waren de telefonische verbindingen met verschillende plaatsen in den Achterhoek nog verbroken. Er is in den afgeloopen nacht hard gewerkt om de verbindingen zoo goed mogelijk weer tot stand te brengen, doch hedenmorgen waren o.a. Tubbergen, .Neede en Lichtenvoorde, de plaatsen in welker omgeving de stormramp ernstig heeft huisgehouden, telefonisch nog onbereikbaar. Men hoopt, dat wanneer hedenmorgen de Genietroepen zullen zijn aangekomen spoedig de verbindingen te hebben hersteld.